Nederlandse Volksverhalenbank

De Nederlandse Volksverhalenbank van het Meertens Instituut bevat alle genres: sprookje, sage, legende, raadsel, mop, stadssage (broodje-aapverhaal) en dergelijke. De oudste verhalen stammen uit de middeleeuwen, de jongste verhalen dateren - bij wijze van spreken - van gisteren. De verhalen zijn zowel in het Nederlands, het Fries als in allerhande streektalen.
In 1994 is er begonnen met de opbouw van de Volksverhalenbank. Enerzijds is de bank bedoeld als een modern medium voor opslag en conservering van het vluchtige culturele erfgoed dat de mondelinge overlevering van verhalen toch is. Anderzijds is de bank een onderzoeks-instrument waarin wetenschappers, studenten, journalisten, vertellers en andere belangstellenden kunnen zoeken. Tot 2004 moesten belangstellenden naar het Meertens Instituut komen om de database te raadplegen, maar met de invoer van het 30.000e verhaal heeft de bank voldoende volume gekregen om een ontsluiting via internet te rechtvaardigen.
Niet dat de Volksverhalenbank nu voltooid is. Alleen al het archief van het Meertens Instituut herbergt nog vele duizenden optekeningen en opnames van vertelsessies. Maar er worden ook elke dag weer vele verhalen verteld: dat zijn niet altijd nieuwe verhalen, maar toch minstens oude verhalen in een nieuwe versie herverteld. Overigens spelen ook boeken, tijdschriften en kranten nog altijd een grote rol in de verspreiding van volksverhalen, en het belang van internet neemt hedentendage alleen maar toe. Ook uit deze bronnen worden verhalen in de database opgenomen – zelfs de anonieme ‘gePhotoshopte’ moppen die vandaag de dag via email de wereld overvliegen.
Naast de complete verhalen zelf, herbergt de databank ook de nodige context-informatie, zoals: waar en wanneer is het verhaal verteld en door wie? Tot welk (internationaal) verhaal-type behoort de vertelling? Komt het verhaal ook voor bij de gebroeders Grimm of Charles Perrault? Tevens bevat de Volksverhalenbank een lexicon waarin ruim 200 verhaaltypen (van Aladdin tot Zwaan Kleef Aan) nader besproken worden.
Naar de Nederlandse Volksverhalenbank